Rola Q10

Dwie główne funkcje Q10 w organizmie

 

Koenzym Q10 znajduje się we wszystkich płynach ustrojowych, w prawie wszystkich komórkach ciała. Największe ilości Q10 znajdują się w mięśniu sercowym, nerkach, wątrobie, mięśniach i śledzionie.

W organizmie koenzym Q10 występuje w dwóch aktywnych postaciach – utlenionej, zwanej ubichinonem i zredukowanej, zwanej ubichinolem. Koenzym Q10 w postaci utlenionej, czyli ubichinon, spełnia funkcję odbiorcy elektronów, natomiast postać zredukowana – ubichinol – jest dawcą elektronów. Komórki organizmu produkują utleniony Q10, natomiast Q10, który otrzymujemy z pożywienia to mniej więcej 50% formy utlenionej i 50% formy zredukowanej.

  

Ubichinol – Działanie antyoksydacyjne
Poza komórkami większość koenzymu Q10 występującego w organizmie to postać zredukowana - ubichinol, a więc to właśnie ubichinol jest dominującą postacią Q10 znajdującą się we krwi, osoczu i limfie. Ubichinol spełnia funkcję skutecznego przeciwutleniacza. Koenzym Q10 jest jedynym przeciwutleniaczem rozpuszczalnym w tłuszczach, który nasz organizm jest w stanie wyprodukować i odtworzyć. Oprócz tego, Q10 spełnia główną rolę w ochronie mtDNA (mitochondrialnego DNA) przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Skuteczność antyoksydacyjnego działania koenzymu Q10 wynika z faktu, że budowa cząsteczki Q10 umożliwia jej oddawanie i odbieranie elektronów bez uszkadzania jej struktury, w przeciwieństwie do innych przeciwutleniaczy, które ulegają zniszczeniu podczas neutralizowania wolnych rodników w organizmie. Wraz z procesem starzenia się względna ilość procentowa ubichinolu w organizmie zaczyna się zmniejszać, co prawdopodobnie wynika z faktu, że starsze osoby zwykle mniej jedzą, mają coraz więcej stanów zapalnych, coraz mniejszą aktywność enzymatyczną, itd., a tym samym potrzebują coraz więcej Q10, który będzie spełniał działanie antyoksydacyjne – czyli ubichinolu.

 

Ubichinon a produkcja energii
Koenzym Q10 jest absolutnie niezbędny w procesie produkcji energii przez organizm. Jedynie w przypadku 10% całkowitej produkcji energii w organizmie obecność Q10 nie jest wymagana. Jest to kluczowa cecha Q10, która zainspirowała wielu badaczy do podjęcia badań nad tą substancją. W badaniach tych dominującą formą koenzymu Q10 była forma utleniona, czyli ubichinon – z tego prostego powodu, że była to jedyna forma dostępna na rynku. Dopiero w 2006 roku na rynku pojawiła się zredukowana forma - ubichinol, którą następnie sprzedawano jako „aktywny koenzym Q10."

Produkcja energii w organizmie zachodzi w niewielkich (mikro) strukturach zwanych mitochondriami, które znajdują się wewnątrz wszystkich komórek organizmu, z wyjątkiem czerwonych krwinek. Im więcej energii potrzebuje dany rodzaj komórki, tym więcej mitochondriów znajdziemy w takich komórkach, a tym samym – tym większe ich zapotrzebowanie na koenzym Q10.

Aby lepiej zrozumieć ten proces, przyjrzyjmy się koenzymowi Q10 i produkcji energii komórkowej.
Koenzym Q10 znajduje się wewnątrz mitochondriów, gdzie pełni funkcję odbiorcy lub dawcy elektronów w łańcuchu reakcji, które prowadzą do wytworzenia bogatych w energię cząsteczek adenozynotrójfosforanu (ATP).
Po utlenieniu, koenzym Q10 (ubichinon) odbiera elektrony od innej cząsteczki w łańcuchu i przechodzi do postaci zredukowanej (ubichinol), natomiast koenzym Q10 w formie zredukowanej (ubichinol) przekazuje elektrony i w ten sposób znowu przekształca się w postać utlenioną (ubichinon). W wewnętrznej błonie mitochondriów Q10 „zbiera” elektrony, które są przekazywane pomiędzy kompleksem enzymatycznym I i kompleksem enzymatycznym III (lub II i III) w łańcuchu przenoszenia elektronów. Utrzymanie tego stanu równowagi to jedna z korzyści koenzymu Q10 dla organizmu.

 

Produkty Q10 dostępne na rynku

Q10 w postaci zredukowanej, czyli ubichinol to bardzo nietrwała cząsteczka, która pod wpływem kontaktu z tlenem z powietrza stosunkowo szybko zmienia się do utlenionej postaci Q10. Ta cecha sprawia, że producenci suplementów ubichinolu napotykają na problemy podczas produkcji preparatów z tą formą Q10, ponieważ utrzymanie zredukowanej formy Q10 w składzie preparatu aż do daty jego ważności jest niezwykle trudne. Fakt, że producentom nie zawsze udaje się zapobiec utlenieniu ich preparatów przed datą ważności wykazano już wielokrotnie na przestrzeni lat, od samego początku, czyli od kiedy ten rodzaj koenzymu Q10 trafił na rynek.

W produktach komercyjnych można łatwo sprawdzić, czy mamy do czynienia z ubichinonem czy ubichinolem, ponieważ utleniony ubichinon ma ładną, żółtą barwę, natomiast ubichinol ma przejrzysty, mleczno-biały kolor. Pod względem chemicznym różnica pomiędzy tymi dwiema postaciami polega jedynie na obecności dwóch protonów i dwóch elektronów w pierścieniu chinonowym cząsteczki koenzymu Q10.

 

Niestabilność komórki ubichinolu

W mitochondriach komórki zredukowana cząsteczka ubichinolu dostarcza dwóch protonów i elektronów do łańcucha białek, który pod wpływem tlenu przekształca się i ostatecznie wchodzi w skład ATP (adenozynotrójfosforan). Przekazanie protonów i elektronów prowadzi do przekształcenia ubichinolu w utlenioną postać Q10, czyli ubichinon. Następnie ubichinon otrzymuje dwa protony i elektrony, co skutkuje jego ponownym przekształceniem w ubichinol. Ciągłe przekształcanie się Q10 w jedną, a następnie w drugą postać w wewnętrznej błonie mitochondrialnej, to proces, który ma miejsce setki razy w każdej sekundzie. Dzięki niewielkiej ilości tlenu aktywny koenzym Q10 w postaci ubichinolu przekształca się w postać utlenioną, czyli ubichinon. Można więc powiedzieć, że ubichinol to bardzo nietrwała, niestabilna cząsteczka, ale jest to jednocześnie jej zaleta. Ponieważ zredukowana forma Q10 jest w stanie dostarczyć elektrony do wolnych rodników z tak niezwykłą łatwością, ubichinol jest doskonałym przeciwutleniaczem.

 

Prawdziwa różnica

Pomiędzy ubichinonem i ubichinolem, czyli utlenioną i zredukowaną postacią Q10 występują pewne różnice, ale zwykle takie różnice zanikają w naszych jelitach. Niektóre osoby twierdzą, że ubichinol jest lepiej wchłaniany z jelit niż ubichinon, ale to twierdzenie nie zostało dostatecznie udokumentowane. W rzeczywistości jedyną znaczącą różnicą między ubichinonem i ubichinolem jest cena. Natomiast bardziej istotne różnice występują w zakresie jakości i biodostępności różnych produktów komercyjnych wykorzystujących tę samą formę Q10. Innymi słowy, nie wszystkie produkty zawierające ubichinon są równie dobre. Ale to już zupełnie inna sprawa.

 

---

 

 

Czy przyjmujesz odpowiednią formę koenzymu Q10?

Koenzym Q10 występuje w ludzkim organizmie w trzech nieco odmiennych formach: ubiquinon, który jest formą całkowicie utlenioną, semiquinon, który jest formą częściowo zredukowaną i ubiquinol, który jest formą całkowicie zredukowaną. Wszystkie trzy formy koenzymu Q10 pełnią ważne funkcje w organizmie i są tak samo ważne. Jednak tylko ubiquinon i ubiquinol są produkowane jako suplementy, dlatego ważne jest, aby znać różnice między suplementami tych dwóch form koenzymu Q10.